Waarom Charles III zo'n gewaagde keuze is
Exciting times a-head!
Hallo daar,
Lang geleden, ik weet het. Maar het goede nieuws is: de geschiedenis gaat niet lopen. Tijd dus om weer een verhaal uit de kast te halen. En deze keer is het eentje dat gewoonweg staat te trappelen van ongeduld.
Voor wie onder een steen heeft geleefd de afgelopen dagen: The queen is niet meer. Long live the king. En die king noemt zichzelf Charles III. (voila, das de korte samenvatting, voor meer uitleg verwijs ik u naar bbc.co.uk).
En Charles III is best een onverwachte keuze. Al jaren gokken experts (en amateurs zoals ikzelf) op de titel die Charles zou kiezen mocht hij op de troon komen. En Charles stond zeg maar niet aan kop bij de bookmakers.
Dat heb je misschien gemerkt aan de krantenkoppen:
“Wordt Charles III een even veelbesproken figuur als zijn voorgangers Charles I en Charles II?” *spoiler alert* NEEN!
“De meest controversiële vorst uit de Britse geschiedenis en zijn zoon: wie waren Charles I en Charles II?” Ok, ok, u vraagt, wij draaien!
Wie waren die Charles I en Charles II nu eigenlijk?
Goeie vraag, Michel. We moeten even naar het Stuarttijdperk. Charles I was de tweede Stuartkoning (zoon van James I die we nog kennen van dit schandaal), het huis dat Schotland en Engeland herenigde. Hij kwam op de troon in het jaar 1600, was protestants, maar getrouwd met de katholieke Henriëtta Maria, een Franse prinses. Hij hield van kunst en maakte Antoon Van Dyck tot zijn hofschilder. Hij is dan ook de meest geschilderde Engelse koning met imposante portretten. Hij was vader van 9 kinderen.
Toffe pee denk je? Niet echt, hij was ook een absolute vorst. En dat maakte hem niet populair bij het hongerlijdende volk. Zo begint een van de donkerste, meest complexe periodes uit de Britse geschiedenis: The English civil war.
Ik ben absoluut geen expert in deze burgeroorlog, die zo zo ontzettend moeilijk te vatten is. Negen jaar lang heeft die geduurd, met periodes van vrede tussendoor. De Britten spreken van een eerste Civil War tussen 1642–1646, een interbellum in 1646-1648 en dan een tweede Civil War tussen 1648–1649.
De centrale figuur in deze burgeroorlog: Oliver Cromwell.
Tja, Cromwell. Wat kan ik over hem zeggen? Er hangt een enorme schaduw over zijn persoon. Misschien is hij wel één van de meest fout begrepen historische figuren. Hij is een beetje zoals Robespierre. Afhankelijk vanuit welke hoek je naar hem kijkt is Oliver ofwel een man die vocht voor vrijheid, ofwel een tiran. Het enige wat ik kan zeggen is dat Cromwell op het einde van zijn leven net datgene is geworden waartegen hij zich een half leven heeft verzet: een de facto koning, Lord Protector zoals hij dat noemde. Het is zelfs zo dat na zijn dood zijn titel is overgegaan op zijn oudste zoon Richard. Meer monarchie dan dat wordt het niet.
Lang verhaal kort, na 9 lange bloederige jaren winnen Cromwell en zijn puriteinen de oorlog. En ze stichten de Commonwealth. En doden de koning…
Off with his head 🗡
Na zijn nederlaag wordt de koning gevangen genomen en moet hij voorkomen in de rechtbank. Charles wordt beschuldigd van hoogverraad en weigert zichzelf te verdedigen omdat hij naar eigen zeggen ‘alleen verantwoording moet afleggen tegenover God’ (hét praatje van de verlichte vorst). Het Hof oordeelt echter dat koning zijn enkel een ambt is en dat de persoon die dat ambt vervult ook onder de wet valt, net zoals iedereen. Cromwell en zijn kompanen vinden voldoende (valse?) getuigen tegen de vorst en Charles wordt schuldig bevonden. En schuldig aan hoogverraad betekent de doodstraf.
Op 30 januari 1649 wordt Charles naar buiten geleid op een schavot voor Banqueting House, dat je vandaag nog steeds kan vinden in Westminster. Met één slag wordt zijn hoofd gescheiden van zijn lichaam. De beul was gemaskerd, tot op heden weten we zijn identiteit niet zeker.
Het toekijkende volk schreeuwde het uit tijdens de genadeslag en heel wat mensen weenden en probeerden het bloed van hun koning op te vangen met zakdoeken. Deze executie maakte het kamp van Cromwell niet echt populair. Er is zelfs een woord voor uitgevonden in de Engelse taal: regicide, oftewel koningsmoord. Tijdens de restoration periode zullen regicides vervolgd worden, zij het levend of dood. Het lijk van Cromwell is bijvoorbeeld uit Westminster Abbey opgegraven om daarna opgehangen, verdronken en gevierendeeld te worden. Karma vindt altijd zijn weg, zo blijkt maar weer.
Ik hintte er al naar: na Oliver Cromwell’s natuurlijke dood wordt zijn zoon Richard Lord Protector, maar die kan niet zo goed om met de macht. En het leger, dat eerder al aanbood om Oliver Cromwell te kronen, grijpt terug naar het model dat ze kennen: een monarchie. En zo komen bij uit bij die volgende Charles.
De restauratie onder Charles II
Charles II aanvaardde het koningschap, onder wat we vandaag een constitutionele monarchie zouden noemen. Er is dus een grondwet die de rechten en plichten van alle burgers - dus ook de vorst - beschrijft en een “verkozen” parlement waaraan de koning verantwoording moet afleggen.
Naast een politieke restauratie is dit ook een periode van culturele heropleving. Charles II is een frivole koning die van het leven houdt (theater, muziek en vrouwen). Hij trouwt met de Portugese prinses Catherine Of Braganca. Het koppel slaagt er niet in een levend kind te verwekken. En Charles zoekt zijn plezier ergens anders. De lijst van zijn minnaressen is lang.
Onder zijn bewind kreunt Londen onder twee rampen: de grote pestepidemie van 1665 en de Grote Brand in 1666. Tot overmaat van ramp bekeert Charles zich op zijn sterfbed tot het katholicisme en duidt hij zijn katholieke broer James aan als troonopvolger. Het begin van het einde van de Stuarts want James II zal later gedwongen worden om zijn kroon af te staan ten voordele van zijn protestantse dochter Mary.
Op naar de volgende Charles
Ik hoef niet uit te leggen waarom de volgende generaties royals hun oudste zoon niet langer Charles noemden. Edward, George en William werden de populaire namen. Tot nu in 2022 een volgende Charles de troon bestijgt.
Een burgeroorlog en een opvolgingscrisis. Charles III zal al ferm zijn best moeten doen om dat te overtreffen. Hopelijk houdt hij het hoofd cool. God save the king!
Tot de volgende!
Annelies